Tên Gọi và giải thích về tên gọi dòng cá Betta

Giải thích về các tên dòng cá
Tác giả Victoria Parnell

Mặc dù Hiệp hội Betta Quốc tế (IBC) chỉ công nhận 24 thể loại màu/hoa văn/vây nhưng bạn thấy những tên dòng cá mới xuất hiện ở khắp nơi, cả trong kinh doanh lẫn giao tiếp hàng ngày. Mục đích của bài viết này là để giúp bạn hiểu được ý nghĩa của chúng.

Trước tiên, IBC công nhận các màu đơn sắc gồm đỏ (đỏ tươi và đỏ-cambodian), đen, xanh dương, xanh lục/xanh ngọc, xanh thép, vàng, cam, trong suốt, phấn, trắng, metallic nền sẫm và metallic nền nhạt. Nhị sắc bao gồm nhị sắc nền sẫm và nhị sắc nền nhạt. Hoa văn gồm bướm, đa sắc, cẩm thạch và muối tiêu. Các dạng vây gồm đuôi đơn, đuôi kép, đuôi tưa, plakat truyền thống, plakat hiện đại và plakat đối xứng. TẤT CẢ các dạng màu sắc, hoa văn và đuôi ở cá betta đều được liệt vào một trong những thể loại này; hay trong một số trường hợp ngoại lệ không phù hợp với bất kỳ thể loại nào, được xếp vào thể loại tự do (Form and Finnage Variation).

Tuy nhiên, có vô số những tên gọi thông thường khiến bạn rất ấn tượng. Tôi sẽ mô tả những tên phổ biến nhất, và cũng chỉ ra thể loại của chúng. Tôi cũng sẽ thường xuyên cập nhật những tên mới xuất hiện.

3-4-5 Star Plakat: tên này ám chỉ khả năng chiến đấu. Đây là loại cá đá. Bởi vì Aquabid không chấp nhận bán cá đá trên trang web của họ nên một số nhà kinh doanh mánh lới tiếp tục bán cá đá dưới tên lóng này.

Apache (tên một bộ lạc da đỏ): đây là loại cá cẩm thạch cambodian bướm. Tuỳ theo hoa văn mà chúng có thể được xếp vào thể loại nhị sắc nền nhạt, cẩm thạch hay bướm.

Appaloosa (tên một dòng ngựa đua Mỹ): đây là dòng cẩm thạch của tôi và cô bạn Kasarcik. Chúng có nền trắng với hoa văn cẩm thạch. Không giống như những con cẩm thạch khác, hoa văn của chúng rất ổn định và không thay đổi theo thời gian. Chúng được xếp vào loại cẩm thạch.

Armadillo (tên một loại thú tương tự như con tê tê ở Mỹ): đây là dòng cá của tôi với đặc điểm thân có lớp metallic thật dày và lan đến đầu và mặt như áo giáp. Chúng được xếp vào thể loại metallic nền sẫm hay màu tự do (AOC).

Black Copper (đồng đen): lớp màu đồng trên nền cẩm thạch-đen. Chúng thuộc loại metallic nền sẫm.

Black Crystal (tinh thể đen): dòng cẩm thạch nền đen với cá cái có khả năng sinh sản. Mức độ đen hiếm khi nào bằng với dòng Black Melano hay Super Black.

Black/Green (đen/xanh): màu metallic xanh lục sáng trên nền cẩm thạch-đen[. Đây là những con cá tuyệt đẹp trông giống như những con rồng nhỏ. Chúng có thể được xếp vào loại metallic nền sẫm hay trong một số trường hợp, bướm hay nhị sắc nền sẫm.

Black Devil (hắc quỉ): loại betta đen với hoa văn bướm đỏ tươi. Chúng được xếp vào loại bướm.

Black Lace (đen viền): đây là loại cá nền đen ánh xanh dương, mặc dù theo thời gian nó trở thành loại cá cẩm thạch nền đen nhưng màu đen không bao giờ đậm bằng black melano. Vây của một con Black Lace điển hình thường trong suốt dù tên nó là “viền đen”. Với nỗ lực duy trì tên gốc, tôi sử dụng tên phát âm tương tự “Black Ice” cho những con cá nhị sắc đen/xanh này để không lẫn lộn với những con Black Lace chánh hiệu. Tuỳ vào màu sắc bên ngoài mà Black Lace có thể được xếp vào loại màu đen, nhị sắc nền sẫm, bướm hay màu tự do.

Cá Nền đen ánh Xanh dương

Tham khảo: Cá Betta là gì? Tất tần tật về cá Betta từ A-Z?

Cá cẩm thạch nền đen

Black/Orange (đen/cam): kiểu kết hợp màu độc đáo được thực hiện bởi nhà lai tạo bậc thầy Gilbert Limhengco; cá có màu đen nhạt hay cam với hoa văn bướm hỗn hợp cam/đen. Vì thiếu viền nên chúng không đủ tiêu chuẩn bướm và thường được xếp vào loại đột biến.

Black Orchid (hắc lan): tên này được Henry Yin ở Indonesia đưa ra để mô tả dòng cá đuôi tưa đoạt giải độc đáo của mình. Dòng cá này có màu đen với thật nhiều màu xanh thép trên vây và tia vây. Đây là loại cá rất đẹp và khá hiếm. Thật không may, nó khó đạt tiêu chuẩn triển lãm bởi vì theo chuẩn của IBC thì loại màu đen bị dính màu ánh kim bị coi là lỗi, trong khi việc màu vây không hoàn toàn khác biệt với màu thân khiến nó không thể xếp vào loại nhị sắc nền sẫm.

Blob (đốm): đây là dòng betta màu cam của Ralph Tran. Chúng được xếp vào loại màu cam.

Blue Moon] (trăng xanh): đây là dòng bướm xanh dương. Cũng có dòng màu xanh lá cây (Green Moon). Chúng được xếp vào loại bướm.

Blue Moon

Bướm Xanh dương

Brass (đồng thau): dòng cá thân màu đồng/vây đỏ của tôi. Bởi vì IBC chưa quy định thể loại metallic nhị sắc nên nó được xếp vào loại nhị sắc nền sẫm.

Calico (vải hoa): thường là loại cẩm thạch đa sắc, nhất là màu cẩm thạch vàng. Vì màu sắc và sự độc đáo, chúng vẫn được xếp vào loại cẩm thạch truyền thống.

Tham khảo: Tên các loại cá betta phổ biến hiện nay

Cẩm thạch vàng

Chú cá với màu sắc lạ và độc đáo

Canadian Flag (cờ Canada): theo tôi được biết thì chỉ mình tôi dùng tên này. Đây là dòng cá bướm đỏ/trắng đặc biệt với thân màu trắng/cambodian. Chúng được xếp vào loại bướm.

Cellophane (giấy bóng kiếng): dòng cá thân và vây trong suốt. Đôi khi có dính một ít ánh kim trên vây. Những con có lớp ánh kim dày được xếp vào loại cá phấn. Cá màu này thường xuất hiện trong bầy cẩm thạch và đôi khi lên màu thành cá cẩm thạch! Cellophane được xếp vào loại trong suốt (clear).

Chocolate (sô-cô-la): dòng cá thân màu nâu với vây vàng hay vàng/cam. Tôi còn nghe có loại thân màu đen/vây vàng nhưng không thích lắm. Như tên gọi, cá có thân màu nâu chocolate. Màu đen/vàng… cũng tốt thôi! Chocolate được xếp vào loại nhị sắc nền sẫm.

Dalmatian (chó đốm): dòng cá của Sarawut Angkunanuwat ở Thái Lan. Những con đầu tiên được gọi là chó đốm cam vì có thân màu cam với những đốm đỏ hay cam sậm trên vây. Sau này, chúng được lai tạo dưới những màu khác như xanh dương/cam, xanh dương/vàng, cambodian, hồng đào và đỏ. Đến nay, cơ cấu di truyền của dòng này hãy còn là điều bí ẩn vì hoa văn không giống như cá cẩm thạch điển hình, nhưng cũng không thể xếp vào loại đơn sắc. Theo kinh nghiệm của tôi, đặc điểm này dường như là gen trội. Tôi nghĩ có thể xếp dòng cá này vào loại đột biến.

Dragon (rồng): dòng cá này có lớp metallic trên thân cực dày kết hợp với màu vây. Thân thường có màu bạc. Dòng cá này trở nên rất phổ biến và gần đây tôi thấy màu đen, xanh lục, trắng, vàng và xanh da trời. Chúng nên được xếp vào loại metallic, nhị sắc nền sậm, nhị sắc nền sáng hay màu tự do tuỳ thuộc vào loại vây, màu sắc và độ dày của lớp metallic.

Dreamcatcher (ngáo ộp): dòng cá cẩm thạch – đen với hoa văn bướm đen/trắng. Dòng này có thể xếp vào loại cẩm thạch hay bướm.

Erfurter (người Erfurt, thành phố ở Đức): xuất xứ từ nhà lai tạo người Đức Christopg Bärecke, màu sắc và hoa văn tương tự như Mustard Gas (hơi mù tạt), thân màu xanh dương (Erfurter Blue), xanh lục (Erfurter Green) hay xanh thép (Erfurter Steel) (Erfurter Blau Spiegel Grün, Erfurter Blau Spiegel Blau, Erfurter Blau Spiegel Stumpfblau). Các vây màu vàng viền xanh. Ban đầu, Erfurter Blues là cá đuôi voan. Chúng được xếp vào loại nhị sắc nền sẫm.

Half Sun (bán dương): tuỳ người, có người cho đó là cá đuôi tưa xoè đủ 180 độ hay có người lại cho đó là cá đuôi lược (combtail) xoè đủ 180 độ.

Holy Grail (chén thánh): đây là dòng cá opaque. Chúng được xếp vào loại trắng .

Imbellis (tên Latin): là loài cá hoang Betta imbellis có quan hệ họ hàng gần với Betta splendens. Để ám chỉ đây là loài cá thuần chủng, người ta gọi là “Imbellis”. Tuy nhiên, hai loài này dễ bị lai tạp và cá lai thường được bán dưới tên Imbellis (Blue Imbellis…). Thông thường, cá lai có thể được xếp vào thể loại màu tự do hay metallic.

Cá lai

Lavender (hoa oải hương): tiếng lóng ám chỉ dòng cá có thân màu xanh/hồng/tím và vây đỏ. Chúng được xếp vào loại nhị sắc nền sẫm hay bướm nếu có hoa văn.

Lemon Meringue (bánh chanh): một loại betta màu vàng với hoa văn bướm vàng/trắng. Chúng được xếp vào loại bướm.

Mask (mặt nạ): khi lai cá thuần dưỡng với cá hoang dã như Imbellis hay Mahachai, bạn thu được các màu mới: metallic và mask. Cá ánh kim cổ điển có đầu màu đen hay nâu, khi gen mask được lai vào dòng ánh kim cổ điển, bạn có thể thu được cá đơn sắc mà màu lan lên đến đầu và mặt. Cá như vậy gọi là “mask”. Hầu hết các trọng tài xếp cá mask vào thể loại metallic.

Monster (ác quỉ): tên này dùng để mô tả a) kích thước thân (như cá khổng lồ hay bán khổng lồ), b) kích thước vây, và c) mặt trắng. Khi dùng để mô tả thân và vây, tên chúng thường là “Monster Giant” hay “Monster Fin”; nhưng nếu được dùng đơn lẻ thì nó ám chỉ cá mặt trắng. Loại betta như vậy thường có đầu vá (piebald), một loại cá cẩm thạch.

Monster

Đầu vá (Piebald)

Mustard Gas (hơi mù tạt): ngày nay, tên này được dùng để chỉ bất cứ con cá nào có thân màu xanh dương, xanh lục hay xanh thép với vây vàng có kèm hoa văn bướm[/url]. Tuy nhiên câu chuyện thực sự về cá Mustard Gas lại khá phức tạp. Bạn có thể tìm thấy các biến thể của màu này dưới các tên như “Mustard Blue”, “Copper Gas”, “Purple Gas”… Chúng được xếp vào loại nhị sắc nền sẫm hay bướm.

Mustard Gas

Purple Gas

Natural Gold/Suthasine Gold (vàng kim tự nhiên/vàng kim Suthasine): đây là loại cá metallic vàng (non-red). Nó tạo ra hiệu ứng vàng kim mà nhiều con được gọi là “vàng kim Suthasine”, tức tên mà một nhà lai tạo đặt cho dòng cá này theo tên của vợ ông (Suthasine Pengdit). Chúng được xếp vào loại metallic nền nhạt.

Panda (gấu trúc): là loại cẩm thạch đen/trắng với hoa văn nhất định xung quanh thân và trên đầu trông giống như gấu trúc (xem Tuxedo). Chúng còn có các màu đỏ/trắng (gấu trúc đỏ), xanh/trắng (gấu trúc xanh) và xanh lục/trắng (gấu trúc lục). Chúng là cá cẩm thạch.

Patriot (ái quốc): dòng cá đặc biệt của tôi. Dòng này gồm hai gen: cambodian và cẩm thạch, và một cách lý tưởng, toàn thân có màu cẩm thạch xanh với những viền màu xanh/đỏ/trắng (và đôi khi có viền đỏ!) trên vây. Các viền màu nên rõ ràng và tách biệt với nhau. Chúng được xếp vào loại cá đa sắc hay bướm.

Pharoah (Pha-ra-ông, vua Ai Cập): dòng lai xa của Mustard Gas. Chúng thường có thân màu xanh lục với vây vàng/cam. Chúng được xếp vào loại nhị sắc nền sẫm, nhưng ngày nay rất hiếm.

Salamander (kỳ giông hổ): khi xảy ra tranh chấp liên quan đến dòng Mustard Gas, nhà lai tạo người Canada Marianne Lewis đã đổi tên dòng cá Mustard Gas lai xa của mình thành Salamander để phân biệt với dòng Mustard Gas thuần. Mặc dù dòng Salamander của Lewis là cá non-red (nhưng trên thực tế trông gần giống với Mustard Gas), những nhà kinh doanh thiếu hiểu biết ở châu Á bắt đầu ra bán bất kỳ con Mustard Gas lai xa nhị sắc đỏ nào là Salamander. Nếu bạn thấy chỗ nào bán cá Salamander, hãy lưu ý 2 điều: 1) đó không phải là cá chính hiệu, và 2) nó có lẽ mang gen non-red. Chúng được xếp vào loại cá nhị sắc nền sẫm hay bướm nếu có hoa văn.

Mustard Gas

Salamander

Mustard Gas lai xa nhị sắc đỏ

Satin Flame[/url] (lửa xa tanh): là dòng cá bướm cambodian/đỏ. Chúng được xếp vào loại bướm hay nhị sắc nền nhạt nếu hoa văn không đủ.

Satin Flame

Bướm cambodian/đỏ

Splash: là các dòng cá cẩm thạch đen ( Black Splash) hay xanh (Blue Splash) của nhà lai tạo nữ Splash. Chúng được xếp vào loại cẩm thạch.

Black Splash

Xanh cẩm thạch đen – (Strainblue Splash)

Cẩm thạch

Super Black (siêu đen): thuật ngữ này không rõ ràng. Nó có thể là cá đen xuất phát từ dòng metallic/melano (cụ thể Black Copper) và do đó trông đen hơn cá melano thường, hoặc cá đơn sắc cực đen nền cẩm thạch, có thêm gen mellano. Chúng có thể được xếp vào loại đen.

Black Copper

Cá đơn sắc cực đen nền cẩm thạch, có thêm gene Melano ( Strain Super Black)

Super Red (siêu đỏ):màu đỏ tươi hơn, đậm hơn và bao phủ toàn thân, đầu và mặt cá. Chúng được xếp vào loại đỏ.

Tangerine Dream (giấc mơ cam): một dòng cá màu cam. Chúng được xếp vào loại cam.

Tangerine Dream

Dòng cá màu cam

Thai Flag (cờ Thái): nhiều nhà lai tạo châu Á dùng tên này để gọi những con betta ba màu đỏ, trắng và xanh dương (màu cờ Thái). Tuy nhiên, người khai sinh tên này, Atison Phumchoosri dùng nó để mô tả những con cá bướm ba viền màu đặc trưng trên nền trắng của mình. Nó thường được dùng để gọi những con cá muối tiêu phấn nhiễm nhiều màu đỏ. Chúng được xếp vào loại đa sắc.

Tiger (hổ): dòng cá cẩm thạch với màu sắc bất kỳ. Hoa văn dích dắc, sọc đứng hay uốn lượn trông giống như vằn hổ. Chúng được xếp vào loại cẩm thạch.

Tutweiler: dòng cá của ông Tutweiler ở Florida, Mỹ. Nó là cá cambodian bướm, tuy nhiên, không giống như hầu hết những con cambodian bướm có vây chia thành hai màu đỏ/trắng, đây là cá cambodian – trắng – đỏ, tức viền trắng nằm gần thân. Điều này được xem là một đột biến, điều chưa từng xảy ra trước đây. Cá này rất hiếm nhưng đôi khi vẫn gặp, nhất là ở những bầy mang gen metallic (platinum) và cambodian.

Tuxedo (một loại trang phục): cá cẩm thạch đen/trắng mà màu đen phủ hết lưng chỉ chừa phần mặt và bụng màu trắng[/url]. Một số cá loại này cũng được gọi là Panda (gấu trúc). Chúng được xếp vào loại cẩm thạch.

White Crystal (tinh thể trắng): dòng cá trong suốt/trắng hay “Cellophane” xuất phát từ dòng cẩm thạch. Chúng được xếp vào loại trong suốt.

Yellow Spotted Melano (melano đốm vàng): dòng cá của nhà lai tạo Dan Young lai giữa melano với vàng. Đó là cá đen với những đốm vàng! Tôi nghĩ nên xếp chúng vào loại cá đột biến.